Enstruman Kablosunun Etkisi

Elektro gitar dünyasında sesin biçimlendirilmesine katkı sağlayan pek çok faktör bulunmaktadır. Ancak manyetikler, amfiler ve efekt pedalları arasında çoğu zaman fark edilmeyen ama önemli bir rol oynayan bir başka unsur daha vardır: kablo (gerçekten!). Düsseldorf Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nde yürütülen bir proje kapsamında, farklı kablo uzunluklarının elektriksel sinyal ve ses üzerindeki etkileri incelenmiştir.

Elektro gitar manyetiklerinin temel bileşenleri, elektriksel olarak endüktans (inductance) oluşturan sarılı bobinlerdir. Gitar, bir enstrüman kablosu aracılığıyla bir amfiye bağlandığında, yapılan hesaplamalar alçak geçiren bir filtre (low-pass filter) davranışının oluştuğunu göstermektedir. Bu durumda düşük frekanslar sistemden geçerken, yüksek frekanslar bastırılır. Bu geçiş bölgesinde belirgin bir rezonans zirvesi meydana gelir.

Bu bağlamda en önemli kablo özelliği, elektriksel kapasitansıdır (capacitance). Bu özellik, pF/m (pikofarad/metre) birimiyle ölçülen kapasitans değeri ile tanımlanır. Tipik bir değer yaklaşık 100 pF/m’dir. Yani 1 metre uzunluğundaki bir kablo 100 pF, 2 metre uzunluğundaki bir kablo ise 200 pF kapasitansa sahiptir. Manyetik bobinin endüktansı ile kablonun kapasitansı birlikte bir rezonans frekansı oluşturur. Bu rezonans frekansı, kablo uzunluğu değiştirildiğinde farklılık gösterir. Daha uzun kablo (daha yüksek kapasitans), daha düşük rezonans frekansı ile sonuçlanır.

Örneğin bir Stratocaster gitar ve orta uzunlukta bir kablo (yaklaşık 5 metre) kullanıldığında, rezonans frekansı yaklaşık olarak 3 kilohertz civarındadır. Bu, insan kulağının en hassas olduğu frekans aralığına denk gelir.

Not: Bu doğrudan kabloyla ilgili bir konu olmasa da burada belirtilmesi gerekir: Rezonansın yüksekliği (veya yoğunluğu), bağlanılan amfinin giriş empedansına bağlıdır. Rezonansın etkin bir şekilde bastırılmaması için genellikle bu giriş empedansının en az 1 megohm olması gerekir. Çünkü bu rezonans etkisi istenen bir özelliktir. Ancak elektro gitarı tipik bir line girişine (örneğin bir miks konsoluna — genellikle yaklaşık 50 kilohm) bağlarsanız, frekans cevabında hiçbir yükselme (boost) meydana gelmez.

Stüdyo gitaristi Philipp Wisser’in desteğiyle, hem 3 metrelik hem de 7,5 metrelik kablo kullanılarak kısa ses örnekleri kaydedilmiştir. Her iki kablo da aynı üreticiye ve aynı seriye aittir.
Amaç, mümkün olduğunca geniş bir frekans spektrumu elde ederek kablo uzunluğunun ses üzerindeki etkisini ayrıntılı biçimde analiz edebilmekti. Sinyal bir DI kutusu aracılığıyla kaydedilmiştir.

Kullanılan gitar: Fender Mexico Stratocaster (yalnızca sap manyetiği aktif)

Aşağıdaki ses örnekleri ve frekans spektrumları, kablo uzunluğunun elektro gitar sesi üzerindeki etkisini görsel ve işitsel olarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. Aşağıdaki ses örneğinde, iki farklı DI sinyali karşılaştırılmıştır. Dikkatli bir dinlemede, daha kısa kablonun yüksek frekans içeriğinin daha zengin olduğu fark edilmektedir.

Aşağıdaki grafikte ise, 3 metrelik kablo ile yapılan kaydın frekans spektrumu, 7,5 metrelik kablo ile yapılan kaydın üzerine şeffaf olarak bindirilmiştir. Bu karşılaştırmada, yüksek frekanslarda bir düşüş açıkça gözlemlenebilir.